نر
واژهٔ نر در زیستشناسی و علوم طبیعی به موجود زندهای گفته میشود که از نظر زیستی توانایی تولید اسپرم (گامت نر) را دارد. این اصطلاح در مقابل ماده به کار میرود و یکی از دو جنس اصلی در بیشتر گونههای جانوری و گیاهی است. نقش نر در فرآیند تولیدمثل معمولاً شامل تولید و انتقال سلولهای جنسی به سوی گامت ماده است تا فرایند لقاح انجام شود.
در اکثر گونههای جانوری، نرها از نظر فیزیولوژیکی، آناتومیکی و رفتاری تفاوتهایی با مادهها دارند. این تفاوتها در نتیجهٔ انتخاب طبیعی و انتخاب جنسی در طول فرگشت ایجاد شدهاند و به افزایش احتمال بقای گونه کمک میکنند.
ویژگیهای زیستی
1. تولیدمثل: نرها اسپرم تولید میکنند که با تخمک ماده ترکیب میشود تا سلول تخم (زیگوت) تشکیل شود.
2. هورمونها: هورمونهای اصلی نر شامل تستوسترون و آندروژنها هستند که در رشد صفات ثانویه جنسی مانند صدای بم، موی بدن و عضلات نقش دارند. 3. تفاوتهای فیزیکی: در بسیاری از گونهها، نرها از نظر اندازه، رنگ یا رفتار با مادهها تفاوت دارند. در برخی پرندگان و پستانداران، نرها معمولاً رنگارنگتر یا بزرگتر هستند تا در رقابتهای جفتیابی موفقتر باشند.
4. رفتارهای اجتماعی: نرها در برخی گونهها رفتارهای رقابتی مانند جنگیدن برای جفت یا نمایش قدرت را نشان میدهند.
در انسان
در انسان، جنسیت نر معمولاً با وجود کروموزومهای XY مشخص میشود. اندامهای تولیدمثل نر شامل بیضهها، آلت تناسلی و غدد جانبی مانند پروستات است. مردان (نرهای انسان) علاوه بر نقش زیستی در تولیدمثل، در طول تاریخ نقشهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی متفاوتی بر عهده داشتهاند. امروزه موضوعاتی مانند برابری جنسیتی و بازتعریف نقشهای جنسیتی در جوامع انسانی از اهمیت بالایی برخوردارند.
در گیاهان
در دنیای گیاهان نیز تمایز جنسی وجود دارد. گلهای نر معمولاً شامل پرچم هستند که گرده را تولید میکند. گرده حاوی سلولهای نر است که میتواند تخمک موجود در گلهای ماده را بارور کند. در برخی گونهها، گلهای نر و ماده در یک گیاه وجود دارند (تکپایه) و در برخی دیگر در گیاهان جداگانه (دوپایه).
دیدگاههای فلسفی و اجتماعی
مفهوم نر در حوزههای فلسفه، روانشناسی و جامعهشناسی نیز بررسی شده است. در فلسفه، گاه نر به عنوان نمادی از نیرو، پویایی یا عملگرایی تعبیر میشود. در جامعهشناسی، تمایز میان جنس زیستی (نر بودن) و هویت اجتماعی (مرد بودن) مورد بحث است و این تمایز به درک بهتر از هویت جنسیتی در جوامع انسانی کمک میکند.
پیوندهای مرتبط
منابع
- آلبرت، بروس. «زیستشناسی مولکولی سلول». انتشارات دانشگاه هاروارد، ۲۰۱۹.
- کمپبل، نیل. «زیستشناسی عمومی». ترجمه محمود بهزاد، نشر فاطمی، ۱۳۹۵.
- بارون، رابرت. «روانشناسی اجتماعی». انتشارات مکگرا-هیل، ۲۰۱۸